Spis treści:

Zakładanie kolekcji filodendronów
Najprostsze gatunki, odmiany do domu
Uprawa młodych sadzonek
Budowa filodendrona - kwiaty, formy, wysokość
Miejsce uprawy
Szczawiany wapnia - informacje, szkodliwość
Oświetlenie
Temperatura
Podlewanie, zraszanie, mycie liści
Przesadzanie, podłoża i doniczki
Nawożenie
Rozmnażanie, przycinanie, odmładzanie
Choroby filodendrona
Filodendron płacze, wydziela słodkie krople
Prowadzenie, podpory, makramy
Uprawa pod szkłem, las w słoiku
Uprawa na zielnej ścianie
Uprawa w hydroponice

ZAKŁADANIE KOLEKCJI FILODENDRONÓW

Czy filodendron to łatwa roślina w uprawie domowej?
Łatwa w odpowiednich rękach, jak to bywa z roślinami. Nie można przelać, przenawozić, przemrozić, przypalić, zbyt dopieścić, uszkodzić mechanicznie ważnych części rośliny - każda taka zmiana wpływa na rozwój. Najtrudniejsze są początki w uprawie - musimy obserwować zachowania rośliny i uczyć się na swoich błędach. Filodendrony dobrze rosną pozostawione same sobie i w tym samym miejscu przez wiele lat, jednak nie można zapomnieć o podlewaniu, przesadzaniu i nawożeniu.
Istnieją gatunki i odmiany łatwe, bo uprawiane w mieszkaniach na różnych szerokościach geograficznych od nawet i od XIX w. (kiedy to w wyniku ekspansji królewskich, uniwersyteckich wypraw geograficzno-botanicznych do Ameryki Południowej przywieziono aroidy na statkach np. do Europy). Inne gatunki o delikatnych liściach wymagają wiarygodnego odtworzenia klimatu ich naturalnego środowiska - gorących lasów deszczowych, dżungli.
[Czytaj więcej oraz zakładanie kolekcji.]

Jakie są najlepsze odmiany filodendrona do założenia kolekcji przez hobbystę, amatora?
Gatunki i odmiany Philodendron dobieramy pod kątem posiadanego miejsca do uprawy. Jedni mogą pozwolić sobie tylko na małe mieszkanie w bloku, inni na duże pokoje w domu, oranżerię lub zewnętrzną szklarnię.
Najlepiej zacząć od filodendronów łatwych w uprawie i obecnych w mieszkaniach od wielu dekad lub nowsze i już sprawdzone - np. Ph. hederaceum, Ph. sagittofolium, Ph. pedatum, Ph. bipennifolium, 'Emerald Queen', 'Emerald Duke', 'Emerald Red', 'Imperial Red', 'Imperial Green', 'Rojo Congo' ('Red Beauty'), Thaumatophyllum bipinnatifidum, T. xanadu, i wiele innych.
Natomiast trudność i zniechęcenie w utrzymaniu kolekcji może być spowodowane kupowaniem roślin, bo są 'rzadkie', 'poszukiwane', oferowane są słabo ukorzenione sadzonki, źle ucięte pędy nierokujące na ukorzenienie, lub przyjmowanie roślin 'za darmo', ale chorych, ze szkodnikami, lub uszkodzonych, przelanych z tzw. marketowych 'półek śmierci', zmarniałych w wyniku ignorancji obsługi sklepu. Nie twierdzę, że takie rośliny nie są do odratowania, bo można wyprowadzić je w piękne okazy, ale najpierw trzeba się na tym znać. Amator hobbysta powinien najpierw wybrać rośliny łatwe, dopasowane do swojego miejsca na kolekcję, żeby poświęcić im czas, nauczyć się poprawnej uprawy, a dopiero później i w miarę posiadanego budżetu porywać się na odmiany i gatunki bardziej ryzykowne.
Jeśli chodzi o uprawę w szklarni (ogrzewanej lub letniej), to sytuacja jest łatwiejsza ze względu na podobne warunki klimatyczne jak w dżungli. Rośliny ze szklarni letniej przeniesione do domu lub mieszkania przed nastaniem jesieni przeżyją klimatyczny szok, zwłaszcza odmiany wrażliwe na wilgotność, oświetlenie i temperaturę, dlatego trzeba o tym pomyśleć, zanim zdecydujemy się na uprawę szklarniową.
[Czytaj więcej].

Jak troszczyć się o nowe rośliny w kolekcji, baby, maluchy?
Uprawa młodych filodendronów jest prostsza niż dorosłych okazów, od lat przyzwyczajonych do konkretnego miejsca. Należy pamiętać o kilku krokach, jakie trzeba wykonać zaraz po zakupie lub otrzymaniu młodych roślin, a które polegają na ocenie części nadziemnej, bryły korzeniowej, przesadzeniu do nowego podłoża lub podleczeniu rośliny odpowiednimi środkami ochrony roślin.
[Czytaj więcej ].

BUDOWA FILODENDRONA - KWIATY, FORMY PNĄCE, DRZEWIASTE

Czy filodendron kwitnie?
Większość naturalnie rosnących gatunków Philodendron oraz Thaumatophyllum kwitnie. Niektóre kultywary także mają zdolność kwitnienia, jeśli skrzyżowano kwitnące odmiany. Nie jest jeszcze do końca zbadane, czy rośliny z uprawy laboratoryjnej (TC) kwitną, ponieważ jest to dosyć nowa metoda rozmnażania.
Kwiat filodendronu składa się z dwóch części - okrywy kwiatowej (łac. spatha, w kolorach od białego, przez kremowy, żółty, zielony aż do czerwonego i bordowego) i centralnego słupka (łac. spadix, zazwyczaj w kolorach kremowo-żółto-białym), na którym znajdują się małe kwiatki w pastelowych odcieniach. Żeńskie kwiaty występują na dole 'kolby', a męskie na górze, a w zapyleniu (przeniesieniu pyłku) pomagają owady.
Kwiaty w uprawie mieszkaniowej pojawiają się bardzo rzadko i tylko u wiekowych roślin, np. filodendronów czerwieniejących Ph. erubescens sp., 'Imperial Red', 'Red Emerald', zielonych 'Imperial Green', Ph. sagittifolium, oraz Thaumatophyllum bipinnatifidum. Ciekawostką jest, że kwiat tego ostatniego rozgrzewa się do znacznych temperatur, aby wyróżniać się w dżungli i ściągać do siebie owady.
[Czytaj więcej]

Jak wysoki rośnie filodendron?
Wysokość filodendronu zależy od kilku czynników takich, jak odmiana, wiek, podpora lub jej brak, dostępne miejsce, warunki uprawy, w tym wilgotność powietrza, temperatura, oświetlenie, nawożenie, przesadzanie. Filodendrony pnące uprawiane przy podporach osiągają większe rozmiary, a często podpora staje się niezbędna dla utrzymania go w pionie - jak też sugeruje nazwa łacińska philo-dendron = 'lubię wspinać się (po drzewach)'.
Filodendrony lubią stałe miejsca uprawy, chociaż adaptują się do nowych warunków. Każda zmiana w uprawie wpływa na szybkość/spowolnienie wzrostu. Niedobór światła powoduje wyciąganie się rośliny w kierunku źródła oświetlenia, co także (negatywnie) wpływa na jego wysokość, podobnie nadmiar lub niedobór wody i nawozu.
Wysoka wilgotność powietrza i temperatura ok. +20/30 st. C (to warunki panujące w naturalnym środowisku lasów tropikalnych) przyspiesza wzrost.
W mieszkaniach gatunki pnące dorastają do sufitu tj. do ok. 2-4 metrów i więcej, jeśli ma tyle miejsca i podporę, ale wtedy należy je skracać i odmładzać, ponieważ okresowe przesadzanie stanie się problematyczne. Ponad to, po kilku latach uprawy, zaczyna zrzucać stare liście. W wyniku nieprzesadzania lub niedoboru światła, nawozu, najnowsze liście karleją lub nie wydostają się z osłonek.
Gatunki drzewiaste jak T. bipinnatifidum nie tylko (powoli) rosną do góry, ale wytwarzają coraz większe liście na długich łodyżkach, przez co wymagają coraz więcej miejsca wzwyż, jak i wszerz.
[Czytaj więcej]

Czy filodendron szybko rośnie?
Jak wyżej, wszystko zależy od warunków uprawy: wilgotności powietrza, temperatury, oświetlenia, podlewania, nawożenia, jakości podłoża, stanowiska, i oczywiście gatunku/odmiany filodendrona.
Generalnie na wzrost filodendrona w mieszkaniach ma wpływ pora roku - wiosną przyspieszają, zimą (a także w lecie podczas bardzo wysokich temperatur +35C) zwalniają. Jest to uzależnione od natężenia naturalnego światła i długości dnia. Każda roślina ma biologicznie zaprogramowane tempo wzrostu i nie ma sensu tego przyspieszać, aby rośliny nie stresować.

MIEJSCE DLA FILODENDRONA

Jakie warunki lubi filodendron?
Ciepło, jasno lub półcień, wilgotno, spokojnie.
[Czytaj więcej].

Gdzie postawić filodendron w domu?
Miejsce uprawy zależy od posiadanego gatunku/odmiany filodendrona. Jedne preferują stanowiska jasne (odmiany barwne, pstrokate), a inne ciemniejsze (te, które występują najniższej części lasów deszczowych, o ciemno-zielonych liściach bez przebarwień, liściach welwetowych, pokrytych meszkiem, wrażliwych).
Ekspozycja dla filodendrona w mieszkaniu ma znaczenie o tyle, że rośliny są elementem dekoracyjnym, uzupełniającym wnętrze w sposób designerski lub naturalny. W zależności od tego, jaki chcemy uzyskać efekt, stawiamy np. filodendrony o ciemnych liściach na jasnym tle (niekoniecznie białym, także jasnozielonym, pomarańczowym, żółtym, czerwonym), a pstrokate na gładkim tle, aby nie powodować wizualnego chaosu.
Filodendrony wg. feng shui (wschodniej sztuki projektowania wnętrz w zgodzie z tworzeniem i przepływem pozytywnej energii), należą do roślin o dobrej energii, harmonizujących otoczenie dzięki zazwyczaj owalnym, sercowatym lub lancetowatym kształtom liści.
[Czytaj więcej].

Czy filodendron może stać koło telewizora?
Nie jest to miejsce polecane dla roślin w ogóle - głośny dźwięk, pole elektromagnetyczne, to wszystko wpływa stresowo na roślinę, dlatego może nie pokazać swoich 100% w rozwoju.

Czy filodendron może stać koło kaloryfera?
Niektóre odporne odmiany i gatunki o skórzastych, sztywnych liściach dosyć dobrze znoszą krótkotrwałe umiejscowienie niedaleko lub nad kaloryferem (np. sezon grzewczy w zimie). Natomiast gatunki/odmiany o wrażliwych liściach nie mogą być tam uprawiane - niedobór wilgoci w powietrzu oraz ciepły, suchy i wznoszący się prąd powietrza stwarza ryzyko przesuszenia i/lub utraty liści, co spowoduje zaburzenia w fotosyntezie i wpłynie na całokształt uprawy.

Czy filodendron może stać w kuchni?
Jeśli w kuchni jest jasno (naturalne światło, okna wschodnie, południowe, zachodnie) i nad kuchenką jest okap z odpowiednią wentylacją, to może.
Kuchenka mikrofalowa generuje pole elektromagnetyczne, które może w dłuższym czasie szkodzić roślinom (stres).

Czy filodendron może stać na dworze, w ogrodzie?
Nie może w naszej szerokości geograficznej. Wiąże się to z niedostatkiem wilgoci w powietrzu i wiatrami, które zaburzają turgor (stan napięcia ściany komórkowej) w liściach. Na turgor ma wpływ ilość wody w komórkach rośliny. Jeśli jest jej za mało, lub za dużo, liście zwijają się, aby się chronić. W ciepłych częściach krajów takich, jak USA (stany Miami, Floryda, Teksas), Meksyk, Australia, Tajlandia, Wietnam, Indie, i oczywiście Ameryka Południowa, tam filodendrony sadzi się jako rośliny ogrodowe i parkowe, bez okrycia.

Czy filodendron może stać w pokoju dziecka?
Nie może stać w pokoju małego dziecka, ale u nastolatka, po pouczeniu tak. Aroidy, w tym Philodendron zawierają w sobie (w całej roślinie) tzw. szczawiany wapnia. Spożyte w niewielkiej ilości są po prostu nieprzyjemne dla kubków smakowych, lub mogą spowodować dolegliwości pokarmowe. U małych dzieci, zwierząt i osób wrażliwych mogą spowodować reakcje takie, jak na składniki toksyczne.

FILODENDRON A SZKODLIWOŚĆ WOBEC DZIECI, ZWIERZĄT DOMOWYCH, SZCZAWIANY WAPNIA

Czy mogę uprawiać filodendrony, jeśli mam małe dzieci?
Nie poleca się dopóki dzieci nie dorosną i nie zostaną przyuczone o szkodliwości soku z filodendrona. Zawiera szczawiany wapnia, które mogą powodować zatrucie, wymioty, biegunkę, chociaż nie śmiertelne, ale warto zapobiegać niż ryzykować. Nie stawiaj filodendrona w pokoju małych dzieci, ani tam, gdzie mają do niego dostęp z podłogi lub krzesła, bo mogą go wywrócić, uderzyć się spadającą doniczką.

Czy filodendron może zaszkodzić psu, kotu, zwierzętom domowym?
Tak, sok z filodendrona zawiera szczawiany wapnia, które mogą powodować zatrucie, wymioty, biegunkę, chociaż nie śmiertelne. Nagromadzone w nerkach powodują kamienie nerkowe, poza tym 'szczypią' w język.

Czym są szczawiany wapnia u aroidów?
To kryształy, organiczny związek chemiczny, sól wapniowa kwasu szczawiowego. Nie jest wchłaniany przez człowieka. W dużych stężeniach kwas szczawiowy działa drażniąco na skórę i błony śluzowe, ale nawet w ilościach spotykanych w żywności może być szkodliwy - z jonami wapnia tworzy trudno rozpuszczalny szczawian wapnia, który osadza się w postaci kamieni w nerkach. Dlatego częste spożywanie dużych ilości warzyw zawierających ten kwas może być przyczyną kamicy nerkowej, a także niedoboru wapnia w organizmie. [Wikipedia: 1, 2].
Wysoka temperatura uzyskana przez gotowanie, duszenie lub smażenie neutralizuje szczawiany wapnia, co ma zastosowanie w przygotowywaniu potraw z bulw np. Colocasia esculenta (taro) lub kolb Monstera deliciosa.

OŚWIETLENIE, JASNY POKÓJ, CIEMNY POKÓJ

Czy filodendron lubi cień?
Żadna roślina nie będzie dobrze rosnąć w całkowitym cieniu, co wiąże się z warunkami potrzebnymi jej do przeprowadzania fotosyntezy - światło, ciepło, wilgotność, składniki pokarmowe. Filodendron lubi światło i jak sugeruje jego nazwa łacińska (philo-dendron) - 'lubi' wspinać się po korze drzew w lasach deszczowych, byle do góry, czyli do światła. Istnieją gatunki płożące (z braku np. drzew), lub te, które rosną w najniższej części w/w lasów i one tolerują warunki pół-cieniste.
Należy pamiętać, że światło nie skręca. Pokoje północne, ciemne kąty, półki na ścianach oddalone od okien, odsuwanie doniczek od okna na odległość powyżej 2 m) negatywnie wpływa na uprawę filodendronów.
[Czytaj więcej].

TEMPERATURA

W jakiej temperaturze filodendron rośnie najlepiej?
+20-30C, przy uwzględnieniu w miarę dużej wilgotności powietrza. W temperaturach niższych i wyższych rozwój jest zahamowany, co można zaobserwować podczas długotrwałych, letnich upałów.
[Czytaj więcej].

WODA, ZRASZANIE, PODLEWANIE, MYCIE LIŚCI

Czy filodendrony lubią zraszanie?
Tak, ale wodą miękką, o temperaturze pokojowej. Twarda woda zostawia na liściach trudny do usunięcia osad, co możemy zobaczyć w niektórych ogrodach botanicznych. Jeśli mieszkamy w czystych rejonach Polski, lub za granicą, to możemy zraszać deszczówką.

Ile wody potrzebuje filodendron?
Wszystko zależy od podłoża w doniczce, rozmiaru doniczki, temperatury otoczenia i systemu korzeniowego danego gatunku/odmiany. Jeśli podłoże jest luźne (z perlitem) i z drenażem, doniczka niewielka z dziurami na dnie, temperatura powyżej +20C, sezon wiosna-lato, a korzenie rośliny dobrze rozwinięte, to możemy podlewać więcej, czyli np. 3 łyżki stołowe na doniczkę o średnicy 10 cm. W innym wypadku trzeba dostosować częstotliwość i ilość podlewania do miejsca uprawy.

Co ile podlewać filodendrona?
Wtedy, kiedy przeschnie 1/3 lub nawet połowa podłoża. Korzenie mają sobie same poszukać wilgoci w podłożu, a tym samym wydłużają się i wzmacniają. Nowoposadzone rośliny z systemem korzeniowym, który nie oplata jeszcze doniczki od wewnątrz nie pobierają zbyt dużo wody. W sezonie wiosna-lato podlewamy więcej, w zimie ograniczamy do minimum, 1x na 2 tygodnie.

Jak podlewać filodendron?
Kiedy podłoże przeschnie, j/w. Najlepiej rozprowadzać wodę wokół krawędzi doniczki, a nie wokół pędu. Do podlewania najlepiej używać konewek z wąskim dziubkiem, nie butelek, bo wtedy mamy większą kontrolę nad podawaniem wody.
[Czytaj więcej].

Czym myć liście filodendrona?
Trzeba to robić, żeby liść mógł poprawnie przeprowadzać fotosyntezę. Najczęściej myjemy gładką gąbką z obu stron liście duże, skórzaste, sztywne. Stosujemy czystą wodę o temperaturze pokojowej, wodę z mydłem (warstwę mydła należy potem usunąć zwykłą wodą, inaczej zostanie jasny nalot), lub np. płyn E! Mszyca (autorka tej strony używa go od lat, bez afiliacji z producentem).
Przesuwamy gąbkę od strony nerwu środkowego do krawędzi liścia, podtrzymując go od dołu drugą dłonią.
Młode rośliny, maluchy, baby możemy potrzymać w poziomie pod łagodnym strumieniem wody, uważając, żeby nie dostała się do doniczki, ani żeby podłoże nie wysypało się (doniczkę możemy w całości okryć workiem foliowym).
Liście o niebłyszczącej, welwetowej powierzchni można bardzo delikatnie przetrzeć wilgotną gąbką.
[Czytaj więcej].

PRZESADZANIE, PODŁOŻE, DONICZKI

Czy filodendron lubi kwaśną ziemię?
Do jakiej ziemi przesadzić filodendrona?

Filodendron w naturalnym środowisku rośnie w kompoście - opadłych, rozłożonych liściach i kwiatach własnych oraz innych pobliskich roślin, korze, szczątkach zwierząt, owadów i odchodach ptaków. Wysoka temperatura i okresowo intensywne deszcze powodują, że podłoże takie stopniowo rozkłada się i w efekcie przypomina organiczny torf kwaśny - jest przepuszczalny dla powietrza i wody. Dlatego też takie kwaśne podłoża (o wartości pH 4-5,5, a w tym podłoża do borówek, rododendronów i azalii) wraz z dodatkami typu perlit, wermikulit, podłoże do storczyków z korą, lub mały keramzyt są polecane w uprawie filodendronów w domach i szklarniach.
[Czytaj więcej].

Czy filodendron może rosnąć w ziemi kompostowej z ogródka lub lasu?
Kompost był ogólnie stosowany w latach 1960-1990 z racji małej dostępności innych podłoży do uprawy roślin w tamtych czasach, o czym możemy poczytać w starych poradnikach ogrodnictwa i kwiaciarstwa. Nie nadaje się on do domowej, doniczkowej uprawy roślin ze względu na obecność w kompoście jaj owadów, larw, gąsienic, dżdżownic, oraz bakterii i wirusów pochodzących np. z zarażonych krzewów warzyw, pomidorów, ogórków itp. Stosowano tzw. prażenie kompostu w piekarniku, jednak proces ten zabija składniki organiczne, no i przy obecnych kosztach elektryczności jest nieopłacalny.

NAWOŻENIE

Czym zasilać filodendron?

Filodendrony nawozimy doglebowo albo nawozami organicznymi (biohumus, obornik granulowany lub naturalny rozcieńczony, mączka kostna, rogowa), albo sztucznymi, przeznaczonymi do roślin ozdobnych z liści, niekwitnących (w domu kwitną rzadko) w postaci płynnej (żele, koncentraty, lub pianki, spraye, już gotowe do stosowania) albo stałej - granulki, korki, pałeczki.
Nawozy organiczne wchłaniają się wolniej, a przez to są bezpieczniejsze do stosowania, chociaż efekty widać także powoli. Nawozy sztuczne wymagają ostrożnego dawkowania i obserwowania reakcji roślin.
Przy zakupie nawozu trzeba także w miarę możliwości doczytać odczyn pH nawozu. Aroidy lubią pH kwaśne (3.5-5.5)

Biohumus w postaci płynnej lub granulek działa powoli, jest bezpieczny dla roślin - nie da się nim raczej przenawozić podłoża, ale nie daje spektakularnych efektów. Rozcieńcza się go wodą w proporcjach zalecanych przez producenta.

Obornik granulowany lub płynny pozwala na szybki wzrost roślin, jednak bardzo cuchnie po podlaniu (jest to nawóz naturalny z łajna krów, koni, królików, świń, kur itp.) Przykładowy skład: NPK 2-3-2 i dodatkowe mikroelementy (magnez, wapń, siarka).

Mączka rogowa to wióry ze zmielonych rogów (i/lub kopyt) bydła i zawiera np. 14% azotu i 85% substancji organicznej.

Mączka kostna (i/lub mięsna) zwiększa zawartość próchnicy w podłożu co wspomaga rozwój korzeni.

Mączka organiczna (ości, kości, krew) może zawierać NPK 3-9-3.

Nawóz z pokrzywy można stosować doglebowo i dolistnie. Ze źródeł anglojęzycznychudało mi się ustalić, że nawóz taki wcale nie ma tak dużo azotu (zaledwie 2%), nie zawiera fosforu, ale ma więcej potasu K 5%, a z innych, skład nawozu z pokrzywy tak słaby, jak i z biohumusu, NPK 0,20%-0,10%-0,20%. Można go zrobić domowym sposobem, mając działkę lub ogród, ale będzie bardzo cuchnął. Poza tym, nawóz z pokrzywy należy rozpuszczać w wodzie.

Nawozy sztuczne (mineralne) mają zazwyczaj większe stężenie azotu (np. saletra amonowa, 34% azotu; zawiera dwie formy azotu: azotanową i amonową) niż organiczne typu obornik, biohumus). Inne nawozy na bazie saletry mogą zawierać np. 27% azotu całkowitego (podzielone na procenty w formie saletrzanej i w formie amonowej), 2% wapnia rozpuszczalnego w wodzie, 4% magnezu całkowitego, 0,3 - 0,5% żelaza w postaci siarczanu żelaza.
Nawozy w żelach np. NPK 9-3-6, koncentrat np. NPK 7-3-5, NPK 6-4-5. Nawozy w płynie/żelu należy rozcieńczać wodą w dawkach podanych przez producenta np. pół nakrętki na 2-3 L wody.
Nawozy sztuczne mogą być zbyt agresywne dla niektórych roślin, a zwłaszcza w rękach osób nadopiekuńczych i niecierpliwych - zazwyczaj nadmiernie nawożą rośliny wraz z częstym podlewaniem. Tylko wyważone zasilanie i obserwowanie kolekcji pozwoli nam na sukces w uprawie.

Najbezpieczniejsze jest stosowanie pałeczek nawozowych, które przez okres ok. 3 msc. rozkładają się po wpływem wilgoci w podłożu. Jedynym problemem może być uszkodzenie korzeni/a przy wsuwaniu pałeczki do podłoża. Przykładowy skład NPK: 12-6-9 z mikroelementami, a to sporo azotu w porównaniu z biohumusem.

W przypadku uprawy hydroponicznej stosuje się specjalistyczne nawozy do tego przeznaczone, a samo nawożenie wykonuje się dosyć rzadko. Przykładowy skład NPK 6-3-6 dla płynu, 2-1-2 dla granulek plus mikroelementy, których w tych nawozach jest więcej niż w doglebowych. Nie zawierają składników organicznych (muszą być sterylne, nie powodować gnicia wody, korzeni itd.) W nawożeniu hydroponicznym ważne jest też utrzymanie właściwego pH wody (5,5-6,5, mierzy się pH-metrem, testerem jakości wody lub papierkami lakmusowymi). W tym celu kupuje się odżywki lub regulatory podnoszące lub obniżające pH oraz zmiękczające wodę twardą (pH powyżej 7), która najczęściej występuje w Polsce w postaci wody z kranu. W hydroponice ważna jest też znajomość poziomu odżywki (soli) w wodzie - do tego służy miernik EC (przewodnictwa elektrycznego), który należy kalibrować przed pomiarami. Pożądane wartości wody do podlewania to EC 0,75-1,5, a pożywki 0,80-2,50.

Filodendrony można także nawozić dolistnie i są do tego specjalnie przeznaczone odżywki np. w butelkach z atomizerem.
Niektóre nawozy posiadają także środki ochrony roślin np. przeciwko ziemiórkom.

Czym nie nawozić filodendrona?

Nie nawozimy domowymi sposobami - fusy z kawy, popiół z papierosa lub kominka, szczątki owoców - to wszystko nie spełnia wymagań roślin, a co gorsza może spowodować powstanie pleśni i grzyba w podłożu (niewskazane dla alergików).
Niewskazane są także nawozy w aplikatorach (w plastikowej fiolce o odcinanej końcówce), które trzeba wetknąć na kilka cm w podłoże. Niestety nawóz w ciągu kilku dni spływa całkowicie i mamy roślinę przenawożoną.

Kiedy nawozić filodendrona?

Nawożenie zaczynamy około lutego-marca, kiedy dzień się wydłuża i kontynuujemy do końca jesieni. Jeśli doświetlamy rośliny w okresie jesień-zima, to nawozimy zwyczajnie.
Zasilać trzeba podłoża pozbawione już składników mineralnych zwłaszcza, jeśli nie mamy możliwości przesadzenia rośliny ze względu na jej duże gabaryty. Torf kwaśny sprzedawany w sklepach i wymagany w uprawie aroidów zazwyczaj nie jest mieszany z nawozami, dlatego mieszanki na bazie torfu powinny być dodatkowo odżywiane (płynnie, lub nawóz mieszamy z torfem podczas przesadzania).
Ilość nawozu musi być dopasowana do potrzeb, kondycji zdrowotnej rośliny i rozmiarów doniczki, inaczej łatwo o przenawożenie.

Kiedy nie nawozić filodendrona?

Nie nawozimy do ok. 2 msc. po przesadzeniu filodendrona do nowego podłoża. W hydroponice czas ten jest skrócony do 2-3 tygodni, w zależności od stanu przyjęcia się rośliny.
Nie nawozi się roślin chorych, przelanych, przesuszonych. Jeśli podłoże jest suche, to przed nawożeniem musimy je podlać czystą wodą bez nawozów i dopilnować, żeby kolejne podlewaniu po kilkunastu dniach uwzględniało także nawóz.
Nawożenie zmniejszamy stopniowo na początku jesieni. Nie nawozimy zimą (zbyt krótki dzień), chyba, że mamy możliwość doświetlania roślin, inaczej się wyciągną i osłabią.

Ile powinno być azotu (N) w nawozie do uprawy filodendrona?

Tyle azotu, ile bezpiecznie dana roślina jest w stanie przyjąć i przetworzyć - dawkowanie wyniknie z obserwacji Twojej kolekcji. Zazwyczaj wystarczy dawka zawarta w nawozie przeznaczonym do roślin zielonych ozdobnych z liści.
Nawozy zazwyczaj posiadają określone procentowo wartości N-P-K czyli azotu, fosforu i potasu. W uprawie filodendronów w domu, mieszkaniu zależy nam na rozwoju pędów, korzeni oraz przede wszystkim ubarwieniu liści, a nie o kwiaty, owoce i nasiona, które ciężko uzyskać. Dlatego ważne będą wartości azotu N i potasu K, ale nie można zignorować fosforu, jako że nadmiar jednego z nich może powodować trudność we wchłanianiu lub akumulowaniu pozostałych. Generalnie, to azot ma wpływ na właściwe wykorzystanie innych makroelementów.
Dla ładniejszych liści stosujemy więcej azotu, dla kwiatów i korzeni - fosforu. Potas reguluje przemianę materii, gospodarkę wodną, przyswajanie azotu, wytwarzanie nowych pędów, odporność na zmienne warunki środowiskowe, które generują stres dla rośliny. Ponad to w nawozie znajdują się też mikro i makro elementy takie, jak wapń, magnez, żelazo itp.
Wartości na etykiecie takie, jak np. "NPK 9-3-4" oznaczają, że w nawozie na 9% azotu znajduje się 3% fosforu i 4% potasu.
Obornik granulowany może zawierać np. NPK 3-2-2 do tego wapń 1% i magnez z mikroskładnikami 6%.
Biohumus - NPK 0,03%-0,02%-0,55%, do tego procentowo wapń, magnez, żelazo, mangan, cynk, miedź.

Po czym poznać niedobór azotu, fosforu czy potasu?

Niedobór N azotu wywołuje zaburzenie koloru liści i pędów (blaknięcie), zatrzymanie wzrostu oraz słaby wygląd części nadziemnych, jak i podziemnych roślin. Może wystąpić chloroza - żółknięcie liści.
Niedobór P fosforu może nastąpić, jeśli w podłożu jest zbyt wysokie pH (powyżej 7), lub jest ono zbyt nieprzepuszczalne, zakwaszone, albo zasobne w żelazo i cynk (blokuje to przyswajanie fosforu). Niedobór fosforu można rozpoznać po zahamowanym wzroście, a także po fioletowo-czarnych plamach na liściach, które stopniowo zniekształcają się, zwijają, zasychają i opadają.
Niedobór K potasu wpływa na ograniczenie przyswajania azotu i jego przemiany, co z kolei zaburza budowanie białek, powodując ograniczenie wzrostu roślin. Objawy niedoboru to: brązowienie i wysychanie brzegów liści tzw. nekroza, liście ciemne, matowe, żółkną na wierzchołkach oraz na brzegach, blaszka liściowa zwija się od brzegów, po czym liście pękają, brunatnieją i zamierają. Słabe i cienkie nowe pędy, plamy na liściach pomiędzy nerwami.

Po czym poznać nadmiar azotu, fosforu lub potasu?

Nadmiar N azotu powoduje znaczne i niekorzystne wydłużenie okresu wegetacji i kumulację azotanów. Objawami nadmiaru azotu są nienaturalna, ciemnozielona barwa części nadziemnych roślin oraz często powiększone liście, grubsze lub nadmiernie wydłużone łodygi, przy jednoczesnym słabszym kwitnieniu.
Nadmiar P fosforu nie jest bezpośrednio szkodliwy dla roślin np. ogrodowych, jednak nadmierne doglebowe zasilanie tym pierwiastkiem, może wpływać na ograniczenie pobierania przez rośliny innych pierwiastków, np. potasu, cynku, miedzi czy żelaza.
Nadmiar K potasu prowadzi do ograniczenia/blokowania pobierania w roślinie magnezu.
[Czytaj więcej].

ROZMNAŻANIE, PRZYCINANIE, POBIERANIE SADZONEK, UKORZENIANIE, ODMŁADZANIE

Jak odmłodzić filodendron?
Jak zagęścić filodendron?

Filodendrony należą do roślin, które z miejsce utraconego wierzchołka wzrostu produkują tylko jeden-dwa kolejne, 'zastępcze', z czego tylko jeden rozwija się normalnie, drugi może wyhamować. Dlatego przycinanie, uszczykiwanie celem rozkrzewiania nie zda tu egzaminu, inaczej niż w przypadku krzewów ogrodowych, lub np. sukulenta Crassula ovata (popularne 'drzewko szczęścia').
Filodendrony zagęszczamy przez ukorzenianie kolejnych pędów i sadzenie ich w tej samej doniczce. Pozwala to na uzyskanie wizualnie ładnych roślin w przypadku uprawy przy podporach pnączy o długich międzywęźlach i ogonkach liściowych, jak np. Ph. pedatum, Ph. squamiferum, Ph. bipennifolium.
[Czytaj więcej].

Czy można rozmnożyć filodendrona z liścia?
Nie ma takiej biologicznej funkcji. Filodendrony rozmnaża się wyłącznie z sadzonek pędowych, świeżych nasion (w mieszkaniach nie wykształcają) i w laboratoryjnej uprawie w kulturach tkankowych TC.

Ile trwa ukorzenianie filodendronu w wodzie?
To zależy od stanu pobranej sadzonki i gatunku/odmiany filodendronu i stanowiska. Maksymalny czas ukorzeniania to około 3 tygodnie w słoiku z wodą ustawionym w jasnym miejscu blisko okna. W tym czasie końcówki korzeni powietrznych powinny zmięknąć, wydłużyć się i pojaśnieć - białe, kremowe, czerwone, zależy od odmiany. U uprzednio przelanej sadzonki zdrowe korzenie powinny wypuścić nowe odgałęzienia. Jeśli sadzonka zgniła, zmiękła - nic z niej nie będzie. Jeśli zaczyna dopiero gnić, zmieniamy wodę na świeżą (należy to robić od początku rozmnażania, codziennie lub co kilka dni!) i odcinamy zgniłą końcówkę. Trudno ukorzenia się np. Ph. sqamiferum.
[Czytaj więcej].

Czy można przycinać filodendrona?
Można, ale skutkuje to zatrzymaniem jego rozwoju do czasu, aż stworzy jedno nowe odgałęzienie. Przycina się zazwyczaj w celu pobrania sadzonki (sprzedaż, wymiana, uratowanie zalanego), lub odmłodzenie rośliny, której opadły dolne liście.
Filodendron pnący stworzy nowy zawiązek pędu (i liścia) przy najwyżej położonym węźle (w podstawie łodyżki liściowej) licząc od miejsca cięcia, lub w węźle poniżej najwyższego. Niektóre odmiany filodendronów (np. Ph. 'Red Back', a także te cięte bardzo nisko nad poziomem podłoża wytwarzają odrosty korzeniowe.

Ustawiczne przycinanie osłabia roślinę do tego stopnia, że kolejne sadzonki pobrane z tego samego pędu i posadzone w podłożu (lub uprawiane w hydroponice) będą miały rachityczny wygląd i małe liście, a sam pęd rośliny matecznej może zdrewnieć i obumrzeć.

CHOROBY I POMOC

Jak uratować filodendron?

Przelanie - duża trudność uratowania rośliny. Należy od razu wyciągnąć z przelanego podłoża, usunąć jego pozostałości, wypłukać korzenie w czystej wodzie, umieścić w pojemniku z czystą wodą i codziennie ją wymieniać i usuwać kolejne części podłoża, jeśli zostały na korzeniach i w miarę możliwości. Po kilku tygodniach wymiany wody i obserwacji rośliny, nowe korzenie powinny pojawić się, a wtedy po kolejnych kilku tygodniach będzie można posadzić filodendrona do nowego, lepiej dostosowanego do wymagań podłoża (przepuszczalne, dobry drenaż w doniczce, dziury w podstawie doniczki).

Złamanie pędu - złamany pęd traktujemy jak sadzonkę ciętą - odcinamy do miejsca, gdzie pojawiają się korzenie powietrzne (ok. 3 cm pod nimi) i umieszczamy ją w jasnym miejscu w słoiku z wodą. Powinna się na nowo ukorzenić do ok. 3-4 tygodni, zależnie od odmiany. Wodę zmieniamy co kilka dni.

Uszkodzenie pędu - jeśli został przycięty, ma jakiś ubytek - należy go ciasno owinąć np. papierem toaletowym i folią np. do pakowania, aby z rany nie wyciekał sok, zestawić i usztywnić. np. miedzy dwoma patykami związanymi sznurkami w 3 miejscach (wysoko nad uszkodzeniem, nisko i nieco obok uszkodzenia, ale nie bezpośrednio na nim tak, aby patyki nie przesuwały się. Cała roślina dodatkowo wymaga podpory umieszczonej w podłożu. Jest duża szansa, że pęd się zrośnie, a na pewno zabliźni.
Jeśli nie zrośnie się, a roślina jest ciężka górą ponad uszkodzeniem, trzeba będzie ją odciąć i uprawiać jak sadzonkę ciętą aż się nie ukorzeni, inaczej cała roślina spowolni wzrost i będzie wytwarzała bardzo małe liście. Dolną część pędu (w doniczce) trzeba przyciąć do zdrowego miejsca, wtedy filodendron chcąc przeżyć, wypuści kolejny pęd albo spod korzeni, albo częściej u samej góry, przy węźle pod przyciętym miejscem.

Przenawożenie - poznać po żółknięciu i brązowieniu wierzchołków liści, jeśli roślina dodatkowo nie jest przelana, przesuszona lub nadpalona silną operacją słoneczną. Postępujemy tak samo, jak w przypadku przelania.

Uszkodzenia mechaniczne (aktywność zwierząt, zarysowania, przypalenie) na liściu - rana się zabliźni (poza przypaleniem), lub uszkodzony, naderwany liść można usunąć wraz z ogonkiem przy podstawie.

Dlaczego filodendron gubi liście?
Dlaczego filodendron ogołaca się od dołu?

Liście filodendronu starzeją się wraz z jego wzrostem, dlatego najniższe najczęściej opadają po kilku miesiącach lub nawet latach uprawy po to, żeby mógł skupić się na wytwarzaniu nowych, które przeprowadzają fotosyntezę.
Filodendron 'gubi' liście, jeśli podłoże nie jest wystarczająco wilgotne, a także, kiedy roślina zostanie przestawiona w nowe miejsce i w innym ustawieniu wobec źródła światła niż dotychczas (np. dolna część jest niedoświetlona, bo stoi na podłodze), lub natężenie światła zmniejszyło się.

Dlaczego żółkną liście filodendrona?
Żółknięcie liści powoduje niedostatek wilgoci w podłożu, jednak wszelkie plamy, kropki, wgłębienia mogą być objawem przenawożenia, niedoboru nawozu lub szkodników po spodniej stronie liścia. Przypalenie liścia skutkuje powstaniem żółtych przebarwień.

Dlaczego filodendron ma brązowe plamy na liściach?
Występują, kiedy filodendron sygnalizuje, że jest przelany (liście dodatkowo więdną i zwijają krawędzie pod spód). W innym przypadku może oznaczać nadmiar nawozu.
[Czytaj więcej ] oraz choroby.

SŁODKIE KROPLE NA FILODENDRONIE

Czym są słodkie krople na łodyżkach liściowych filodendrona?
To tzw. miodowa rosa, którą wytwarzają filodendrony pnące takie, jak Ph. hastatum, Ph. erubescens, Ph. sagittifolium, Ph. bipennifolium, i inne. Mają za zadanie zwabić mrówki w celu zapylenia kwiatów, jakkolwiek często pojawiają się na roślinach bez kwiatów, uprawianych w mieszkaniach, w których filodendrony rzadko kwitną. Jest to na pewno efekt związany z ciśnieniem komórkowym, makro- i mikro składnikami oraz wilgocią w podłożu. Sok taki fatycznie jest słodki w smaku. Wydobywa się z ciemniejszych plamek na łodyżkach liściowych.
[Czytaj więcej].

FILODENDRON 'PŁACZE' PRZED DESZCZEM

Dlaczego filodendron płacze?
Czy filodendron płacze?

Niejednokrotnie w godzinach porannych możemy zaobserwować krople wody na liściach roślin rodziny Araceae: filodendronach, scindapsusach czy też monsterach. Bardzo 'płaczliwe' są też domowe bananowce. Sytuacja taka ma miejsce, kiedy np. na zewnątrz panuje chłodniejsza, deszczowa pogoda, lub dopiero nadejdzie, a w pomieszczeniu, w którym znajdują się rośliny jest ciepła i wilgotna atmosfera, ponieważ pokój jest ogrzewany, a rośliny stoją na tacach z wodą. Powodem tego jest zjawisko tzw. gutacji:
"Gutacja to zjawisko wydalania wody w postaci ciekłej zachodzące np. w liściach roślin, w warunkach utrudniających transpirację - przy wysokiej wilgotności powietrza i podłoża oraz w sprzyjającej temperaturze. Pod wpływem parcia korzeniowego, krople wody wyciskane są z liści przez specjalne szparki wodne. Parcie korzeniowe, to ciśnienie roztworu wodnego w naczyniach drewna tłoczące ten roztwór z korzeni do pędu. Jest procesem zużywającym energię metaboliczną, związanym z aktywnym transportem jonów i umożliwia transport wody oraz substancji odżywczych do rozwijających się pąków liściowych". (Źródło).
[Czytaj więcej]

PODPORY DRABINKI, TYCZKI BAMBUSOWE, PODPORY Z MCHU, MAKRAMY

Co zrobić, żeby filodendron miał duże liście?
Wszystko zależy od miejsca i sposobu i warunków uprawy. Dodatkowo należy podpierać filodendrony pnące, aby miały możliwość wczepiania się korzonkami powietrznymi w paliki z mchem, lub przynajmniej posiadały jakieś inne wsparcie (drabinkę). W naturze oparcie takie zastępowane jest przez drzewa. Jeśli filodendron poczuje się bezpiecznie wsparty, tzn. nie ma ryzyka złamania się, to zaczyna bardziej ochoczo rosnąć. Filodendron z natury im starszy, tym ma grubsze i większe części górne (które w dżungli mają więcej dostępu do światła). Nie powiększy rozmiarów (tzn. nie będzie dążył w fazie końcowej do kwitnienia i tworzenia nasion w warunkach naturalnych, w domu to i tak rzadkość) jeśli będzie 'czuł', że może się złamać. Jakkolwiek złamanie pędu w warunkach lasu deszczowego skutkuje jedynie rozmnożeniem rośliny - część opadła wytwarza w podłożu i wilgoci korzonki powietrzne, którymi wczepia się w grunt i stają się one podstawą do dalszego pięcia się znowu w górę, a część pozostała już ukorzeniona wytwarza nowy pęd i liście.
[Czytaj więcej].

Jakie filodendrony można sadzić w wiszących makramach?
Odmiany Philodendron hederaceum - 'Brasil', 'Cream Splash', 'Rio', micans. Są pnące, ale nie zniekształcają się w uprawie w pozycji wiszącej. Liście tych filodendronów osiągają spore rozmiary (Ph. hederaceum 25-30 cm dł.) w uprawie w wilgotnym, gorącym środowisku, zwłaszcza, kiedy mogą się piąć.

UPRAWA POD SZKŁEM

Jak uprawiać filodendron w szkle, szklanej kuli, terrarium, akwarium?

Do takiej uprawy nadają się wyłącznie młode sadzonki odmian wolnorosnących, lub miniaturowe np. Ph. 'Pincushion'. Jeśli dekoracja ma być tymczasowa, to sadzimy po prostu młode sadzonki. Aranżacja wnętrza zależy tylko i wyłącznie od fantazji właściciela, jednak musimy pamiętać o kilku zasadach.
Filodendron uwielbia warunki środowiskowe opisane powyżej, więc będzie rósł 2-3x szybciej niż uprawiany poza szkłem i trzeba będzie go przycinać, aby nie zagłuszył innych roślin. Ze względu na podwyższoną wilgotność powietrza możemy posadzić filodendrony wrażliwe na jego brak, które nie rosną dobrze w suchym klimacie mieszkania.
Do spryskiwania naszych roślin nie możemy używać twardej wody, bo powstały osad będzie niemożliwy do usunięcia bez straty dla rośliny, a do tego brzydko zmatowi nam szkło. W tym przypadku pomoże filtr do zmiękczania wody twardej.
W terrarium musi być dobra wentylacja, bo kombinacja - wysoka wilgotność i temperatura, to prosty sposób na powstanie glonów, pleśni i grzyba.
Ważnym elementem podłoża dla roślin uprawianych w takich warunkach jest oczywiście drenaż, wykonany zarówno z użyciem keramzytu, perlitu jak i węgla drzewnego, który zapobiega gniciu korzeni.
Stosujemy minimalne dawki nawozów, bo nie zależy nam na wyhodowaniu dużych roślin, ale tylko utrzymaniu zaplanowanej aranżacji. Gdy filodendrony za bardzo się rozrosną, przycinamy je w odpowiednich miejscach by pozyskać sadzonki, które idealnie ukorzenią się w tym samym, zamkniętym mikroklimacie.
[Czytaj więcej].

ZIELONA ŚCIANA

Jakie są najlepsze odmiany filodendrona na zieloną ścianę?

Zielona ściana jest zazwyczaj kompozycją piętrową, która musi utrzymać określoną wagę roślin wraz z podłożem. Jeżeli nie ma być tylko dekoracją tymczasową, ale długoterminową, to wielkość filodendronów powinna być wyrównana, lub ewentualnie tu i ówdzie można posadzić większa jako akcent kontrastowy. Jeśli projekt jest inny, to górą zazwyczaj sadzi się rośliny małe, niskie, które powinny zwisać, a nie rosnąć pod sufit, gdzie nie będą miały miejsca, i gdzie gromadzi się ciepłe, suche powietrze. Dołem sadzimy rośliny większe, ale też takie, które nie zasłonią jednocześnie dostępu światła do piętra pośredniego.
Unikamy sadzenia odmian filodendronów, które rozrastają się do dużych rozmiarów, pnących na jednym tylko piętrze i tych, które tworzą długie międzywęźla (mogą być posadzone w ciągu kilka pięter i przypięte do każdego), o długich ogonkach liściowych. Polecane są filodendrony niewielkie, młode, które można uprawiać w pozycji wiszącej, o zwartej budowie. Te o liściach barwnych będą zawsze potrzebowały więcej światła niż zielone. Wszystkie będą wystawać na kilkanaście cm poza ścianę i powiększać swoje rozmiary. Zielone ściany wymagają zazwyczaj doświetlania, jeśli nie są eksponowane na duże okna i długi czas aktywności słonecznej.
[Czytaj więcej].

HYDROPONIKA

Czy można uprawiać filodendron w hydroponice?
Można, a nawet jest to polecane. Zalet jest wiele - roślin w hydroponice nie trzeba przesadzać, kupować podłoża (jednak od czasu do czasu trzeba wody dolać i sprawdzić stan, czy nie cuchnie, a w razie potrzeby wymienić wodę, gdyby np. zaczęła tracić tlen z powodu gnijących korzeni). Nawożenie wykonuje się rzadko, chociaż nawozy do hydro są droższe niż te, do zasilania podłoża.
Parująca woda stwarza wilgotny klimat wokół liści, co sprzyja rozwojowi filodendronów. Niektóre gatunki/odmiany Philodendron rosną o wiele lepiej w wodzie niż w podłożu - przeczytaj Obserwacje Ph. 'Emerald Queen' w hydroponice z kolekcji autorki.
[Czytaj więcej].

---

Tekst i opracowanie: 2023 (C) Katarzyna 'NINa' Górnisiewicz. Kopiowanie, powielanie i reprodukcja powyższego tekstu bez zezwolenia autorki jest zabroniona.