Filodendrony chorują rzadko
Najłatwiej jednak można "pomóc" im w zachorowaniu przez niewłaściwą pielęgnację. Najgroźniejsze są dla nich niewłaściwe sposoby uprawy. Osobiście wielokrotnie "udało mi się" zalać filodendrona z nadmiaru troski oraz z powodu używania niewłaściwej ziemi i doniczki, a papuga poważnie podniszczyła mi piękny egzemplarz filodendrona 'King of Spades'. Na szczęście rośliny udało się na czas uratować. Choroby filodendronów biorą się właśnie w wyniku działalności hodowcy - zasuszenia, zalania, uszkodzeń mechanicznych lub chemicznych. Szybkie rozpoznanie i leczenie daje pewną gwarancję na uratowanie rośliny. A jeśli roślina zginie? Trudno, przynajmniej będziemy mieli lekcję na przyszłość.

Liści żółkną i brązowieją, a ziemia w doniczce jest zbyt mokra
1. Natychmiast wyjąć z doniczki, usunąć martwe korzenie i zgniłe części, przepłukać korzenie i umieścić w pojemniku z czystą wodą.
Można też od razu przesadzić roślinę do nowej tylko lekko wilgotnej, ale nie mokrej ziemi, ale w ten sposób trudno będzie oceniać proces zdrowienia rośliny. Doniczkę trzeba wymienić lub wymyć (wilgotne środowisko sprzyja tworzeniu się grzybów, atakujących roślinę od korzeni. Nie wyczyszczenie doniczki przed przesadzeniem powoduje, że roślina mimo nowej gleby będzie rosła w zainfekowanej doniczce. Wytrzasnąć starą, mokrą ziemię spomiędzy korzeni (można użyć patyczka), obciąć zgniłą część korzenia, cięcie posypać sproszkowanym węglem drzewnym i ukorzeniaczem. Patrz: Podłoże | Przesadzanie
2. Gdy roślina wygląda normalnie, ale wydaje nam się, że za dużo podlaliśmy, to można wydrążyć małe (średnica 1 cm) „studzienki” w kilku miejscach w podłożu (ale tak, aby nie przerwać korzeni!) dochodząc patyczkiem aż do samego dna doniczki. Ułatwi to dostęp powietrza do ziemi i szybsze jej przesychanie.

Brązowieją czubki liści
Gdy roślina nie jest przelana to powody są następujące:
1. Zbyt mała wilgotność powietrza (zasychanie liści), patrz: Wilgotność
2. Zimno - roślina stoi na posadzce w glinianej doniczce, na kamiennym parapecie, w betonowych osłonkach - wszystko to oziębia jej korzenie. Ustawić doniczkę na płycie styropianowej lub wstawić kawałki styropianu do większej donicy, wiklinowego kosza i tam umieścić doniczkę z rośliną. Przestrzenie między ścianami dużej donicy/kosza a doniczką z filodendronem można też wypełnić suchym mchem lub granulowanym styropianem. Unikać szmat i innych materiałów chłonących wilgoć.

Brązowe plamy o żółtych obwódkach na liściach i lub wierzchołkach
1. Zbyt częste podlewanie, patrz: Wilgotność
2. Plamistość liści spowodowana przez grzyb. Roślinę 2-3 razy spryskać preparatami (używać tylko jednego typu preparatu, nie mieszać) będącymi aktualnie w sprzedaży w kwiaciarniach i sklepach botanicznych. Opryski wykonujemy poza mieszkaniem i zgodnie z zaleceniami producenta.

Gdy liście żółkną i brązowieją, a filodendron przestaje rosnąć
Przenawożenie albo brak nawozów. Trzeba przypomnieć sobie jak często nawozimy roślinę i wprowadzić poprawki. W przypadku przenawożenia należy roślinę przesadzić do nowej ziemi i przynajmniej przez 2-3 miesiące nie nawozić.

Po czym poznać niedobór azotu, fosforu czy potasu?

Niedobór N azotu wywołuje zaburzenie koloru liści i pędów (blaknięcie), zatrzymanie wzrostu oraz słaby wygląd części nadziemnych, jak i podziemnych roślin. Może wystąpić chloroza - żółknięcie liści.
Niedobór P fosforu może nastąpić, jeśli w podłożu jest zbyt wysokie pH (powyżej 7), lub jest ono zbyt nieprzepuszczalne, zakwaszone, albo zasobne w żelazo i cynk (blokuje to przyswajanie fosforu). Niedobór fosforu można rozpoznać po zahamowanym wzroście, a także po fioletowo-czarnych plamach na liściach, które stopniowo zniekształcają się, zwijają, zasychają i opadają.
Niedobór K potasu wpływa na ograniczenie przyswajania azotu i jego przemiany, powodując ograniczenie wzrostu roślin. Objawy niedoboru to: brązowienie i wysychanie brzegów liści tzw. nekroza, liście ciemne, matowe, żółkną na wierzchołkach oraz na brzegach, blaszka liściowa zwija się od brzegów, po czym liście pękają, brunatnieją i zamierają. Słabe i cienkie nowe pędy, plamy na liściach pomiędzy nerwami.

Po czym poznać nadmiar azotu, fosforu lub potasu?

Nadmiar N azotu powoduje znaczne i niekorzystne wydłużenie okresu wegetacji i kumulację azotanów. Objawami nadmiaru azotu są nienaturalna, ciemnozielona barwa części nadziemnych roślin oraz często powiększone liście, grubsze lub nadmiernie wydłużone łodygi, przy jednoczesnym słabszym kwitnieniu.
Nadmiar P fosforu nie jest bezpośrednio szkodliwy dla roślin, jednak nadmierne doglebowe zasilanie fosforem, może wpływać na ograniczenie pobierania przez rośliny innych pierwiastków, np. potasu, cynku, miedzi czy żelaza.
Nadmiar K potasu prowadzi do ograniczenia/blokowania pobierania w roślinie magnezu.

Liście tracą zielony barwnik przy krawędziach, symetrycznie żółkną
Jeśli chlorofil jest nadal widoczny wokół nerwów liścia, a krawędzie są żółte, to jest podejrzenie chlorozy. W takim wypadku należy przyjrzeć się takim aspektom, jak: miejsce uprawy - czy nie za daleko od okna? Doniczka, podłoże, nawóz - czy nie wymaga przesadzenia, bo rośnie za długo w starej ziemi? Czy nie jest używany niewłaściwy nawóz, zbyt dużo lub zbyt mało? Czy podlewamy twarda wodą, czy korzenie są zdrowe? Czy nie stosujemy zbyt często nabłyszczacza, nie myjąc liści?
Najlepiej wyjąć roślinę z doniczki, oglądnąć korzenie, jeśli wszystko jest OK, to otrzepać lekko ze starej ziemi nie niszcząc korzeni i przesadzić do nowego podłoża (patrz Uprawa - przesadzanie). Nie dodawać nawozów do przygotowanej mieszanki podłoża i nie nawozić do miesiąca czasu od momentu przesadzenia!

Roślina ogołaca się od dołu z liści
Objaw naturalny, związany ze starzeniem się rośliny, lub błędy w uprawie: np. niedoświetlenie dolnej połowy rośliny, zalane podłoże, niedobór wody.
1. Przesadzić do szerszej doniczki i podsadzić filodendrona innymi roślinami pnącymi, mniejszymi od starego filodendrona, o takich samych wymaganiach klimatyczno - glebowych (np. innym, młodym filodendronem, syngonium lub epipremnum).
2. Rozmnożyć roślinę (patrz Rozmnażanie - Typ 1).

Zaniedbanie w wyniku nie podlewania przez dłuższy czas - roślina więdnie, zrzuca dolne, żółte liście
Do połowy dużej miski nalać zmiękczonej wody, wstawić do niej doniczkę z rośliną. Gdy gleba nasiąknie (tzn. przestaną pokazywać się pęcherzyki powietrza, co trwa parę sekund), wyjąć doniczkę, wylać wodę z miski, wstawić do niej jeszcze raz doniczkę z rośliną, aby wyciekł nadmiar wody.

Roślina ma nietypowo jak na nią długie ogonki liściowe, a liście stają się słabo wybarwione, małe i cienkie
Za mało światła pada na liście. Postawić roślinę bliżej okna, ale nie bezpośrednio w słońcu lub doświetlać specjalnymi lampami do roślin. Patrz: Oświetlenie

Roślina, mimo sezonu wegetacyjnego, ma małe przyrosty liści, chociaż nie jest zalana, przesuszona ani chora
Pomijamy gatunki wolno rosnące. Wyjąć roślinę z doniczki i sprawdzić bryłę korzeniową. Jeśli korzenie wypełniają całą doniczkę, są mocno splątane i nie widać ziemi to przesadzić roślinę do doniczki większej o 2-4 cm od starej, podlać. Jeśli ziemi jest jeszcze dosyć, roślina mogła już wyczerpać z niej składniki pokarmowe; pomocne będzie systematyczne nawożenie rośliny - doglebowo lub dolistnie. Pamiętać należy o tym, że lepsze są małe dawki nawozu niż duże. O ile roślina będzie (wolno) rosła w glebie ubogiej w składniki pokarmowe, to może łatwo zginąć, gdy ziemia jest przenawożona. Patrz: Przesadzanie

W czasie silnej operacji słonecznej liście stają się poskręcane, czerwonawe, potem zasychają
Poparzenie liści. Przestawić roślinę w lekko zacienione miejsce. Z mocno uszkodzonymi liśćmi nic już nie da się zrobić. Można uciąć liść z kawałkiem łodygi do zdrowego miejsca (tzn. ucinamy łodygę nad ostatnim zdrowym liściem).

Mechaniczne uszkodzenie pędu
Zazwyczaj zagoi się sam. Jeśli został przycięty, ma jakiś ubytek - należy go ciasno owinąć np. papierem toaletowym i folią np. do pakowania, aby z rany nie wyciekał sok, zestawić i usztywnić. np. miedzy dwoma patykami związanymi sznurkami w 3 miejscach (wysoko nad uszkodzeniem, nisko i nieco obok uszkodzenia, ale nie bezpośrednio na nim tak, aby patyki nie przesuwały się. Cała roślina dodatkowo wymaga podpory umieszczonej w podłożu. Jest duża szansa, że pęd się zrośnie, a na pewno zabliźni.
Jeśli nie zrośnie się, a roślina jest ciężka górą ponad uszkodzeniem, trzeba będzie ją odciąć i uprawiać jak sadzonkę ciętą aż się nie ukorzeni, inaczej cała roślina spowolni wzrost i będzie wytwarzała bardzo małe liście. Dolną część pędu (w doniczce) trzeba przyciąć do zdrowego miejsca, wtedy filodendron chcąc przeżyć, wypuści kolejny pęd albo spod korzeni, albo częściej u samej góry, przy węźle pod przyciętym miejscem.

Złamanie pędu
Złamany pęd traktujemy jak sadzonkę ciętą - odcinamy do miejsca, gdzie pojawiają się korzenie powietrzne (ok. 3 cm pod nimi) i umieszczamy ją w jasnym miejscu w słoiku z wodą. Powinna się na nowo ukorzenić do ok. 3-4 tygodni, zależnie od odmiany. Wodę zmieniamy co kilka dni.

Mechaniczne uszkodzenie liścia
Trudno, stało się. Nie zagoi się i zostanie szpecąca dziura. Gdy nie jest to liść wierzchołkowy, można go odciąć, zostawiając 5 cm dł. kawałek łodygi liściowej. Wkrótce sama odpadnie, a w jej miejscu, na pędzie rośliny powstanie zgrubiała tkanka.

Mechaniczne uszkodzenie korzeni
Z grubymi korzeniami postępować ostrożnie! Gdy uszkodzone podczas przesadzania, wtedy obciąć ostrym nożem nieco powyżej miejsca złamania, posypać sproszkowanym węglem drzewnym, ewentualnie spryskać preparatem przeciwgrzybowym, następnie normalnie posadzić.
Gdy korzenie gniją wskutek zalania ziemi, wtedy obciąć korzenie do zdrowego miejsca i postępować jak wyżej.

Po podniesieniu doniczki widać na spodeczku drobno oddzielone "kupki" ziemi
W ziemi są dżdżownice, które w większej grupie mogą uszkadzać korzenie. Doniczkę z rośliną trzeba wstawić do miski z ciepłą wodą, tak by z ziemi uszło powietrze, po paru-parunastu minutach dżdżownice wyjdą przez otwory w doniczce.

Wokół rośliny latają małe, czarne muszki
Podłoże zawierało jaja ziemiórek. Zastosować 'żółte karteczki' z lepem, lep na muchy i owady latające, ale najlepiej od razu przesadzić roślinę do nowego podłoża. Same muszki nie są szkodliwe, ale składają jaja, z których wylęgają się larwy i niszczą korzenie, a także zasiedlają sąsiednie rośliny.
Mszyce z reguły nie atakują filodendronów, poza czarnymi, które mogą osiadać grupami na najmłodszych liściach, jeśli roślina jest uprawiana w czasie lata na zewnątrz lub w szklarni.

Na wierzchu blaszki liściowej są jasnobrązowe, lub srebrzyste nierówne plamki, a pod spodem lepka rosa i chude, czarne punkciki
Roślinę zaatakowały wciornastki. Są to malutkie (1-2mm), czarne szkodniki, które wysysają sok z liści, często przynoszone do mieszkania z innymi roślinami ze sklepu, z wymiany, odratowane ze śmietnika itd. Lubią suche powietrze, więc zwiększ wilgotność wokół rośliny, spłukaj liście wodą pod prysznicem. Wciornastki tworzą krótkie 'korytarzyki' w blaszce liścia oraz strupki do 1 cm średnicy oznaczone własnymi odchodami. Roślinę należy odizolować od innych, spryskać odpowiednim preparatem chemicznym, w razie potrzeby powtórzyć i co jakiś czas przeglądać spody wszystkich liści w swojej kolekcji. Po spryskaniu i przy niewielkich uszkodzeniach, nie ma potrzeby usuwania zaatakowanych liści, bo roślina nie będzie ich zrzucać.

Liście nie wydostają się samodzielnie z osłonek i trzeba im ręcznie pomagać (czego efektem jest mechaniczne uszkodzenie blaszki liściowej)
Częste u Ph. hastatum i Ph. 'Pincushion'. Możliwe wytłumaczenie, to zmienne oświetlenie (typowo 'polska' pogoda: kilka ciepłych, słonecznych dni, podczas których roślina 'rozpędza' swój wzrost i następujące po nich ciemne, zimne dni, które automatycznie powodują zahamowanie rozwoju, a zwłaszcza jeśli nie jest ona sztucznie doświetlana). Typowy problem podczas zimy.
Inne powody - częste przestawianie filodendronu w różne miejsca, problem z niedostateczną wilgotnością powietrza wokół rośliny, problem ze stanem korzeni (podgniwanie wierzchołków, insekty), lub też niedostateczne i nieregularne nawożenie.

---

Tekst i opracowanie: Katarzyna 'NINa' Górnisiewicz. Zdjęcia: z Internetu. Kopiowanie, powielanie i reprodukcja powyższego tekstu i/lub autorskich zdjęć bez zezwolenia autorki jest zabroniona.